Ұлт рухын оятқан ақын: Жұмекен Нәжімеденовке – 90 жыл
Фото: Google
28 қараша – қазақ әдебиетінің көрнекті тұлғасы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік әнұранының мәтін авторы, көрнекті ақын Жұмекен Нәжімеденовтің туған күні. Өнер әлемінде айрықша құбылыс болған ақынның өлеңдері бүгінгі күнде де өз маңыздылығы мен өзектілігін жоғалтқан жоқ. 47 жылдық ғұмырында ол қазақ поэзиясына үлгі болып, ұрпаққа өшпес мұра қалдырды.
Жұмекен Нәжімеденовтің поэзиясы – рухани биік пен шынайылықтың үйлесімі. Ақын дүниеге келген сәттен-ақ терең сезімнің құдіреті оның өмірі мен шығармашылығын билеп келген. Өмірдің өткінші табиғатына қарамастан, оның рухы мәңгілік. Ол әр өлеңінде адамның ішкі әлемін, сезім мен ойды біртұтас жүйеге қосып, көркемдікке баулиды.
«Бәрі бірақ заң-дәстүрге қас, демек,
Жұрттың бәріне ұнау үшін
Формасыз
Пластилин бас керек!
Ал, миы ше?
Мәселе емес бұл шырақ,
Кімге керек балшық сынды былжырақ?!»
– Жұмекен Нәжімеденов
Жұмекен поэзиясындағы ерекшелік – қарапайым сөзде де терең философиялық мән таба білуінде. Ақынның «Алдар көсе немесе диалогтар» атты поэма-пародиясында өмірдің әділетсіздігі, қоғамдағы дисгармония, адамдық пен табиғат арасындағы күрделі байланыс көрініс табады. Бұл туындының мәні мен құрылымы Данте Алигьеридің «Құдіретті комедиясымен» үндес, тек қазақ поэзиясына тән колоритпен ерекшеленеді.
Жұмекен Нәжімеденовтің лирикалық өлеңдерінде адамның ішкі сезімі, табиғат және өмір арасындағы философиялық байланыс көрінеді. Ақынның балладалары қазақ әдебиетіндегі сюжеттік және лирикалық жанрлардың дамуына сүбелі үлес қосқан. Ол өз өлеңдерінде қоғамның, адамның ішкі дүниесінің күрделі қайшылықтарын сезім мен ой арқылы жеткізеді.
«Қойдан құлап өлді ер жігіт, ал, қорқақ
Жолбарыстың жонын қыстап жүр аман…»
Жұмекеннің өлеңдері – әр қазақтың жүрегіне жететін, ұрпаққа рух беретін ерекше қазына. Ол өлең арқылы әр адамға бойындағы ізгілік пен адалдықты ұялатады, рухани биікке жетелейді. Ақынның шығармашылығы – әдебиет пен ұлттық руханиятқа адал қызмет еткен үлгі.
Бүгін біз Жұмекен Нәжімеденовтің туғанына 90 жыл толуын атап өтіп, оның рухына тағзым етеміз. Ақынның сөздері, өлеңдері және поэзиядағы дара бітімі қазақ әдебиеті мен мәдениетінде мәңгілік сақталады. Ол ұрпаққа тек рухани сабақ беріп қана қоймай, ұлттық сана мен патриоттық рухты оятатын ұлы тұлға ретінде есте қалмақ.
